Tạo thuận lợi cho việc phân cấp, phân quyền, đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính và bảo đảm phù hợp với thực tiễn

(MPI) - Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu vừa được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV gồm 119 điều, khoản và 03 Phụ lục của 04 Luật. Quán triệt tinh thần đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật, Luật đã được rà soát, chỉnh lý lược bỏ cơ bản các nội dung quy định cụ thể, chi tiết thuộc thẩm quyền của Chính phủ, tạo thuận lợi cho việc phân cấp, phân quyền, đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính và bảo đảm phù hợp với thực tiễn.

Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, để bảo đảm tính đồng bộ, kế thừa và hệ thống giữa các quy hoạch, tránh điều chỉnh tùy tiện, ảnh hưởng đến quan điểm, mục tiêu của quy hoạch, việc điều chỉnh quy hoạch ngành quốc gia cần tuân thủ các căn cứ, điều kiện cụ thể được quy định tại Luật Quy hoạch, không quy định việc điều chỉnh quy hoạch ngành quốc gia theo trình tự, thủ tục rút gọn tại các luật chuyên ngành.

Để bảo đảm thống nhất và tránh gây xáo trộn, tạo thuận lợi trong triển khai dự án tại các địa phương đang thực hiện theo Luật Thủ đô và các Nghị quyết đặc thù, dự thảo Luật đã tiếp thu ý kiến ĐBQH và chỉnh lý: bổ sung điểm d tại khoản 3 Điều 6 dự thảo Luật để quy định xử lý chuyển tiếp, cho phép Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, thành phố đang áp dụng quy định đặc thù được quyền lựa chọn áp dụng quy định đặc thù hoặc quy định của Luật này; bãi bỏ Điều 39 và Điều 40 của Luật Thủ đô nhằm tạo điều kiện cho các dự án PPP trên địa bàn thành phố Hà Nội được áp dụng thống nhất theo các quy định về dự án PPP tại dự thảo Luật.

Về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, trong đó, về điều chỉnh quy hoạch theo trình tự, thủ tục rút gọn (Điều 54a), UBTVQH cho rằng đây là quy định mới, bổ sung so với Luật hiện hành, mang tính thí điểm, chưa ổn định. Bám sát tinh thần đổi mới trong công tác xây dựng pháp luật, tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo Luật đã được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng chỉ quy định về nguyên tắc, căn cứ, thẩm quyền điều chỉnh quy hoạch và giao Chính phủ quy định chi tiết để bảo đảm linh hoạt, phù hợp với thực tiễn.

Đồng thời, để giải quyết khó khăn trong thực hiện các dự án khẩn cấp, nhiệm vụ cấp bách làm thay đổi một số nội dung của quy hoạch, trong đó có lĩnh vực điện lực và tài nguyên, môi trường, dự thảo Luật đã được chỉnh lý: bổ sung quy định về căn cứ điều chỉnh quy hoạch theo trình tự rút gọn cho các dự án khẩn cấp, cấp bách theo quy định của Chính phủ; phân cấp Bộ trưởng, Chủ tịch UBND cấp tỉnh phê duyệt điều chỉnh quy hoạch ngành quốc gia và quy hoạch tỉnh theo trình tự, thủ tục rút gọn; bổ sung nội dung phân cấp cho Bộ, cơ quan ngang Bộ ban hành kế hoạch thực hiện quy hoạch ngành quốc gia để bảo đảm sự linh hoạt trong tổ chức thực hiện quy hoạch.

Bên cạnh đó, tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo Luật đã được chỉnh lý bổ sung căn cứ được điều chỉnh quy hoạch theo trình tự, thủ tục rút gọn trong trường hợp “Thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc Chính phủ về bảo đảm quốc phòng, an ninh”; đồng thời chuyển nội dung quy định “Việc thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ hoặc Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh làm thay đổi phân kỳ thực hiện, thông số, thông tin của công trình, dự án đã được xác định tại quy hoạch” vào điều khoản chuyển tiếp để có cơ sở giải quyết vướng mắc đối với các quy hoạch đã phê duyệt trước thời điểm Luật này có hiệu lực thi hành.

Về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư, Luật do Chính phủ trình Quốc hội đã sửa đổi, làm rõ về việc đánh giá sự phù hợp với quy hoạch đô thị, nhưng chưa giải quyết triệt để vướng mắc đối với quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch nông thôn. Để tháo gỡ khó khăn, dự thảo Luật được chỉnh lý theo hướng cho phép đánh giá sự phù hợp của dự án với quy hoạch có liên quan, tránh cách hiểu phải đánh giá sự phù hợp của dự án với toàn bộ các loại quy hoạch. Để quy định này khả thi, tránh phát sinh khó khăn trong thực tiễn, đề nghị Chính phủ khẩn trương ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết về nội dung này, bảo đảm tính thống nhất và hiệu quả trong thực thi pháp luật.

Về thủ tục đầu tư đặc biệt: thủ tục đầu tư đặc biệt là chính sách mới nhằm thu hút đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên như đổi mới sáng tạo và công nghệ cao. Theo tinh thần đổi mới xây dựng pháp luật, dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng giản lược các nội dung chi tiết về hồ sơ, thủ tục, chỉ giữ lại các nguyên tắc và nội dung đặc thù cần thiết, bảo đảm không thay đổi các nguyên tắc tại dự thảo Luật đã trình Quốc hội. Luật đã bổ sung Khu công nghệ thông tin tập trung và Khu thương mại tự do vào địa bàn được áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt tại khoản 1 Điều 36a, góp phần đồng bộ chính sách, tạo nền tảng thuận lợi cho thu hút đầu tư và phát triển các khu vực này. Để bảo đảm khả thi và linh hoạt trong điều hành, giao Chính phủ quy định chi tiết Điều này, trong đó có nội dung về sự phù hợp của dự án với quy hoạch có liên quan.

Về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật PPP: Để tạo cơ sở pháp lý triển khai cơ chế hợp đồng BT, Luật được chỉnh lý theo hướng lược bỏ toàn bộ nội dung của Điều 45a; chỉ quy định tại Luật các nguyên tắc cơ bản về cơ chế thanh toán cho nhà đầu tư đối với 03 hình thức, gồm: thanh toán bằng quỹ đất, thanh toán bằng ngân sách nhà nước và không yêu cầu thanh toán. Đồng thời, bổ sung quy định giao Chính phủ quy định chi tiết cơ chế hợp đồng BT đối với các hình thức thanh toán trên.

Tiếp tục quy định thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ trong việc thành lập Hội đồng thẩm định liên ngành; quy định Kiểm toán nhà nước thực hiện kiểm toán chi phí bồi thường và cho phép các bên thỏa thuận, thuê kiểm toán độc lập để kiểm toán chi phí này; làm rõ báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc giấy phép môi trường là một tài liệu độc lập mà không phải là nội dung trong báo cáo nghiên cứu khả thi; cho phép cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư được quyết định tỷ lệ vốn nhà nước tối đa 70% cho dự án đủ điều kiện; bổ sung quy định cho phép dự án độc lập hoặc dự án thành phần PPP tách riêng chi phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư sử dụng vốn đầu tư công, áp dụng tỷ lệ vốn nhà nước tối đa 70% tổng mức đầu tư nếu đáp ứng điều kiện về địa bàn hoặc chuyển giao công nghệ; quy định giao UBND tỉnh làm cơ quan có thẩm quyền thống nhất trách nhiệm các địa phương trong việc chi trả phần giảm doanh thu theo quyết định chủ trương đầu tư;…

Về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu, trong đó về áp dụng Luật Đấu thầu đối với các dự án sử dụng nguồn vốn vay ODA, vốn vay ưu đãi quy định tại khoản 5 Điều 3 của Luật Đấu thầu, yêu cầu trình UBTVQH trước khi đàm phán, ký điều ước quốc tế, thỏa thuận vay có quy định về đấu thầu khác hoặc chưa được quy định tại Luật, sẽ kéo dài quá trình đàm phán, ký kết, phát sinh thêm thủ tục hành chính, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các dự án. Để giải quyết vướng mắc, tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo Luật chuyển thẩm quyền này từ UBTVQH sang Chính phủ, tạo thuận lợi cho việc huy động vốn, phù hợp với thực tiễn trong quá trình đàm phán, ký kết các điều ước quốc tế, thỏa thuận vay. Quy định này cũng giúp giải quyết các vướng mắc liên quan đến đấu thầu trong nước, đấu thầu quốc tế, đấu thầu hạn chế theo quy định ràng buộc của nhà tài trợ.

Về lựa chọn nhà thầu và nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt: Tiếp thu ý kiến ĐBQH, bảo đảm linh hoạt trong điều hành, dự thảo Luật chỉnh lý Điều 29 theo hướng quy định nguyên tắc áp dụng lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt và giao Chính phủ quy định chi tiết Điều này. Đồng thời, để đáp ứng yêu cầu triển khai các dự án đặc thù, không thể thực hiện qua đấu thầu thông thường, tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo Luật đã bổ sung Điều 34a quy định về lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt theo hướng quy định nguyên tắc và giao Chính phủ quy định chi tiết Điều này nhằm bảo đảm linh hoạt, kịp thời sửa đổi, bổ sung khi cần thiết, đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính và phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

Bên cạnh đó, tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo Luật đã chỉnh lý nâng hạn mức chỉ định thầu từ 100 triệu lên 300 triệu đồng đối với gói thầu thuộc dự toán mua sắm không hình thành dự án, đồng thời không phân biệt hạn mức chỉ định thầu giữa các gói thầu sử dụng nguồn vốn chi thường xuyên và vốn đầu tư công; bổ sung trường hợp chỉ định thầu đối với gói thầu khai quật khảo cổ, phục hồi di tích cấp quốc gia, di tích cấp quốc gia đặc biệt và di sản văn hóa thế giới; sửa đổi quy định bảo đảm cạnh tranh giữa nhà thầu tham dự thầu và nhà thầu tư vấn trong cùng gói thầu đối với các gói thầu thuộc tập đoàn kinh tế nhà nước, công ty mẹ, công ty con; áp dụng phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ cho các gói thầu có yêu cầu kỹ thuật cao, công nghệ cao; cho phép cơ sở y tế công lập tự quyết định mua sắm thuốc, thiết bị y tế và vắc xin dịch vụ./.

Thúy Quyên

Bộ Kế hoạch và Đầu tư