(MPI) - Nhắc đến Bình Dương là nhắc đến vùng đất phát triển công nghiệp năng động, với các mô hình phát triển kinh tế - xã hội sáng tạo, đột phá nhằm huy động tối đa nguồn lực để phát triển. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi thế, kết quả đạt được, tỉnh vẫn còn một số khó khăn, thách thức và điểm nghẽn cần giải quyết. Do vậy, muốn phát triển nhanh và bền vững, tỉnh Bình Dương cần xác định rõ những tiềm năng và lợi thế riêng có, các thế mạnh khác biệt và nổi trội, đặc biệt trong bản quy hoạch tỉnh lần này.

Trên đây là phát biểu của Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương, Phó Chủ tịch Hội đồng thẩm định tại Hội nghị thẩm định quy hoạch tỉnh Bình Dương thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 diễn ra chiều ngày 11/3/2024. Tham dự Hội nghị có các thành viên Hội đồng thẩm định; các chuyên gia phản biện cùng đại diện lãnh đạo các đơn vị có liên quan của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Về phía tỉnh Bình Dương có Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Văn Lợi; Chủ tịch UBND tỉnh Võ Văn Minh; lãnh đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư cùng lãnh đạo các sở, ban, ngành có liên quan của tỉnh.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương, Phó Chủ tịch Hội đồng thẩm định phát biểu. Ảnh: MPI

Theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, quy hoạch tỉnh Bình Dương được lập và hoàn thiện trong bối cảnh có nhiều thuận lợi, đó là: Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 07/10/2022 về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Quốc hội thông qua; các quy hoạch ngành quốc gia (nhất là các quy hoạch về hạ tầng giao thông, điện, năng lượng, thuỷ lợi…) đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; đây là những định hướng quan trọng để tỉnh Bình Dương cụ thể hóa thành những khát vọng phát triển của tỉnh thông qua quy hoạch thời kỳ 2021-2030.

Bình Dương là tỉnh thuộc vùng Đông Nam Bộ, có khí hậu ôn hòa, là một trong số ít địa phương có được sự ưu đãi của thiên nhiên về mặt khí hậu, ít chịu ảnh hưởng bởi thiên tai, lũ lụt. Với vị trí cách thành phố Hồ Chí Minh khoảng 30km, có các trục quốc lộ huyết mạch như Quốc lộ 1, Quốc lộ 13, đường Xuyên Á… có thể dễ dàng liên kết với các nước trong khu vực và thế giới qua các cửa ngõ quan trọng như: sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất, sân bay quốc tế Long Thành (trong tương lai), cảng Vũng Tàu, cảng Sài Gòn, cửa khẩu quốc tế Mộc Bài…

Từ một tỉnh với cơ cấu kinh tế nông nghiệp là chủ yếu, sau hơn một phần tư thế kỷ tái lập tỉnh, Bình Dương đã có những bước chuyển trên nhiều lĩnh vực, trở thành tỉnh công nghiệp thuộc hàng đầu trong Vùng Đông Nam Bộ và cả nước (Từ năm 2019 đến nay, quy mô kinh tế Bình Dương chính thức vươn lên vị trí thứ 3 cả nước, chỉ đứng sau 2 thành phố trực thuộc trung ương là Thủ đô Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh; Tỷ lệ đô thị hóa của Bình Dương thuộc hàng top đầu cả nước, đạt 85% và là một trong hai địa phương dẫn đầu thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi thế, kết quả đạt được, tỉnh vẫn còn một số khó khăn, thách thức và “điểm nghẽn” cần giải quyết; trước hết là bẫy thu nhập trung bình, cơ cấu kinh tế dịch vụ chiếm tỷ trọng thấp; sản xuất còn thâm dụng lao động. Cùng với đó là các thách thức về mô hình tổ chức không gian lãnh thổ, sự quá tải của hạ tầng giao thông; việc phát triển đô thị và hạ tầng quá tải ở khu vực phía Nam, kém hấp dẫn ở phía Bắc; cạnh tranh nội vùng và trong nước ngày một gay gắt; sự biến động quốc tế khó lường….

Do vậy, muốn phát triển nhanh và bền vững, tỉnh Bình Dương cần xác định rõ những tiềm năng và lợi thế riêng có, các thế mạnh khác biệt và nổi trội; đặc biệt trong bản quy hoạch lần này cần phải có cách tiếp cận mới, tư duy mới, mở rộng tầm nhìn phát triển và đưa ra lộ trình thực hiện rõ ràng; phát triển phải có trọng tâm, trọng điểm, dựa trên liên kết vùng để tạo hiệu ứng lan tỏa thúc đẩy kinh tế.

Để giúp tỉnh Bình Dương có bản quy hoạch có chất lượng cao nhất, Thứ trưởng Trần Quốc Phương đề nghị thành viên Hội đồng thẩm định, các chuyên gia phản biện cho ý kiến tập trung vào một số nhóm vấn đề nhằm cụ thể hóa những định hướng quan trọng đã được Bộ Chính trị nêu tại Nghị quyết số 24-NQ/TW và được Quốc hội quyết nghị tại Nghị quyết số 81/2023/QH15, trong đó lưu ý một số nội dung như kịch bản phát triển xác định trong quy hoạch đã đáp ứng được mục tiêu và khát vọng của tỉnh là “vượt bẫy thu nhập trung bình” và đưa Bình Dương lên tầm vóc mới trong mối tương quan vùng, quốc gia và quốc tế hay không? Để đạt được khát vọng trên, Bình Dương cần trở thành điểm sáng về công nghệ sáng tạo, công nghệ cao, tham gia sâu rộng vào các chuỗi cung ứng toàn cầu; cần xác định rõ vị thế, vai trò của Bình Dương trong mối tương quan, liên kết phát triển với các địa phương trong vùng Đông Nam Bộ, Tây Nguyên và vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Ảnh: MPI

Về tổ chức không gian phát triển, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nhấn mạnh, các hoạt động kinh tế của tỉnh hiện nay tập trung chủ yếu ở khu vực phía Nam (thành phố Thuận An, Dĩ An), đây là các đô thị cũ, quy mô hẹp; do vậy, rất cần mở rộng không gian phát triển để tạo ra động lực mới, giá trị mới; cần làm rõ phương án và lộ trình phát triển hạ tầng, đặc biệt là mạng lưới giao thông kết nối nội tỉnh, giao thông kết nối với Bình Phước và Tây Ninh vì đây là khu vực phát triển của vành đai công nghiệp, gắn với đường vành đai 4, đường cao tốc thành phố Hồ Chí Minh - Chơn Thành, đường xuyên Á qua Cửa khẩu Mộc Bài.

Về phương án phát triển các ngành, lĩnh vực, mặc dù Bình Dương thu hút được lượng lớn lao động từ các tỉnh, thành phố đến sinh sống và làm việc, chiếm 54% trên tổng số 2,7 triệu dân, tuy nhiên chất lượng lao động chưa thực sự đáp ứng nhu cầu phát triển trong thời kỳ mới. Do vậy, quy hoạch cũng cần xác định việc đào tạo, đào tạo lại, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để đáp ứng định hướng phát triển các ngành theo quy hoạch đề ra là “phát triển công nghiệp thâm dụng trí thức thay vì công nghiệp thâm dụng lao động như hiện nay”.

Về phương án phát triển hệ thống hạ tầng kỹ thuật, Thứ trưởng cho biết, hiện nay các tuyến đường Quốc lộ trên địa bàn hầu như đều bị tắc nghẽn; các tuyến đường Vành đai 3, Vành đai 4 hay cao tốc nối với Tây Nguyên và các đường nối với các tỉnh khác chưa hoàn thành, dẫn tới ùn tắc, làm tăng chi phí logistic, giảm sức cạnh tranh. Do vậy, cần phải quy hoạch, hoàn thiện hệ thống hạ tầng kỹ thuật, đồng thời có phương án phát triển hạ tầng đường thủy nội địa để khơi thông các tuyến đường thủy trên sông Sài Gòn, sông Đồng Nai để lưu chuyển hàng hóa.

Về định hướng phát triển đô thị, phân bố không gian đô thị: Bình Dương đặt mục tiêu đến năm 2030, trở thành đô thị thông minh, là trung tâm công nghiệp hiện đại và là địa phương đi đầu cả nước về đổi mới sáng tạo. Do vậy, quy hoạch tỉnh cần đề xuất các giải pháp cụ thể để hiện thực hóa mục tiêu; đặc biệt là các phương án, giải pháp về phát triển đô thị gắn với phát triển hạ tầng đồng bộ, nhằm khắc phục các hạn chế dẫn đến nhiều hệ lụy về kinh tế - xã hội, môi trường và an ninh trật tự.

Về bố trí không gian phát triển các khu công nghiệp, quy hoạch tỉnh định hướng di dời các doanh nghiệp nằm ngoài khu, cụm công nghiệp phía Nam vào các khu, cụm công nghiệp ở phía Bắc của tỉnh; tuy nhiên, cần đề cập cụ thể lộ trình, giải pháp, cũng như việc bố trí không gian gắn với việc đầu tư hoàn thiện hạ tầng kết nối các khu, cụm công nghiệp, hạ tầng các khu, cụm công nghiệp theo hướng xanh, sinh thái.

Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương Dương Văn Minh phát biểu. Ảnh: MPI

Trình bày báo cáo tóm tắt về quá trình tổ chức triển khai lập quy hoạch tỉnh Bình Dương thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Chủ tịch UBND tỉnh Dương Văn Minh cho biết, tỉnh Bình Dương coi đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu để triển khai, cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội đảng bộ tỉnh, cũng như các Nghị quyết mang tính chiến lược của Trung ương trong nhiệm kỳ này. Quy hoạch được nghiên cứu khoa học, chiến lược và thực tiễn, hướng tới mục tiêu đưa Bình Dương sớm vượt qua các thách thức của bẫy thu nhập trung bình, tiên phong trong đổi mới sáng tạo, kết hợp với các tỉnh vùng Đông Nam Bộ trở thành trung tâm động lực phát triển kinh tế của quốc gia, vươn tầm quốc tế.

Tỉnh Bình Dương luôn coi trọng công tác quy hoạch, dành nguồn lực, thời gian và tâm huyết cho nghiên cứu quy hoạch để dẫn dắt cho sự phát triển của tỉnh trong thời gian qua và kỳ vọng tạo động lực phát triển đột phá trong thời gian tới, Tỉnh đã tổ chức lập quy hoạch tỉnh để sắp xếp, phân bố không gian các hoạt động kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh gắn với phát triển kết cấu hạ tầng, sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh để sử dụng hiệu quả các nguồn lực phục vụ mục tiêu phát triển bền vững.

Theo dự thảo quy hoạch, tỉnh Bình Dương đưa ra mục tiêu xây dựng, phát triển Bình Dương cùng với các tỉnh trong vùng Đông Nam Bộ thành vùng động lực tăng trưởng quan trọng của quốc gia, thúc đẩy và lan tỏa phát triển với các địa phương trong vùng; một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện; trung tâm công nghiệp dịch vụ hiện đại; đô thị phát triển bền vững theo mô hình tăng trưởng xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu; khu vực vững chắc về quốc phòng - an ninh và hợp tác, cạnh tranh kinh tế quốc tế.

Tầm nhìn phát triển đến năm 2050, Bình Dương là vùng đô thị, công nghiệp, dịch vụ hiện đại, mang tầm khu vực và quốc tế, là một trong những đầu tàu thúc đẩy phát triển kinh tế quốc gia với động lực tăng trưởng chính là công nghiệp, dịch vụ, đổi mới sáng tạo, có cơ sở kinh tế vững chắc, sức cạnh tranh cao; người dân có mức thu nhập tương đương các nước phát triển; có nền kinh tế phát triển bao trùm, hài hòa giữa các khu vực.

Tham gia ý kiến tại Hội nghị, các thành viên Hội đồng thẩm định, các chuyên gia phản biện đã cho ý kiến vào các nội dung cụ thể của quy hoạch; xem xét về tính hợp lý và phù hợp với quy định tại Điều 32 của Luật Quy hoạch về nội dung thẩm định quy hoạch, bao gồm sự phù hợp với Nhiệm vụ lập quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; Việc tuân thủ quy trình lập quy hoạch quy định tại khoản 4 Điều 16 của Luật Quy hoạch; Việc tích hợp các nội dung đề xuất của các sở, ban, ngành và UBND cấp huyện đưa vào nội dung quy hoạch tỉnh Bình Dương.

Nhìn chung, đa số các thành viên Hội đồng thẩm định và các chuyên gia phản biện đánh giá cao chất lượng quy hoạch, đảm bảo các nội dung theo quy định của Luật Quy hoạch và các văn bản hướng dẫn dưới Luật có liên quan, đủ điều kiện thông qua Hội đồng thẩm định; đồng thời bản quy hoạch đã đưa ra được những quan điểm và tư duy mới, đột phá cũng như đúc rút được các nội dung mang tính tổng thể của quốc gia đang còn vướng mắc làm cơ sở để đưa ra các giải pháp căn cơ nhằm giải quyết các vấn đề này. Bên cạnh đó, các ý kiến cũng đề nghị tỉnh Bình Dương cần tiếp tục đánh giá sâu hơn nữa về lợi thế, tiềm năng, các thách thức và hạn chế để Bình Dương trở thành một trung tâm phát triển bền vững của Vùng và cả nước; lưu ý đến quy hoạch hệ thống giao thông vận tải, hạ tầng y tế, bảo vệ môi trường… vốn đang là những điểm nghẽn cơ bản và tiềm tàng của Bình Dương hiện nay. Đồng thời, cần tập trung vào vấn đề phát triển bền vững, để thu hút mạnh mẽ nguồn lực toàn xã hội, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và vấn đề an sinh xã hội.

Bí thư tỉnh ủy Bình Dương Nguyễn Văn Lợi phát biểu. Ảnh: MPI

Phát biểu tại Hội nghị, Bí thư tỉnh ủy Nguyễn Văn Lợi cảm ơn Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các chuyên gia, nhà khoa học, đại diện lãnh đạo các bộ, ngành và Hội đồng thẩm định đã quan tâm, hỗ trợ tỉnh trong quá trình xây dựng quy hoạch tỉnh Bình Dương thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; nhấn mạnh thêm đến những đặc thù, đặc điểm của tỉnh Bình Dương và cho rằng, qua các ý kiến đã giúp tỉnh làm rõ hơn nhiều nội dung và đặt ra tầm nhìn, kỳ vọng phát triển mới cho tỉnh Bình Dương trong giai đoạn tới; khẳng định tiếp thu tất cả các ý kiến và sẽ chỉ đạo cơ quan lập quy hoạch và đơn vị tư vấn khẩn trương nghiên cứu chỉnh sửa, hoàn thiện nội dung đề án quy hoạch để nhanh chóng đủ điều kiện trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt làm cơ sở để thực hiện các chiến lược mà Bình Dương đang theo đuổi trong thời kỳ tới.

Kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Trần Quốc Phương đánh giá cao tinh thần làm việc khẩn trương, nghiêm túc của Hội đồng thẩm định cũng như đánh giá cao các ý kiến phát biểu. Qua các ý kiến cho thấy, hồ sơ quy hoạch tỉnh Bình Dương được triển khai lập theo đúng quy định của pháp luật về quy hoạch và môi trường; chất lượng quy hoạch được đánh giá cao, nội dung quy hoạch có chất lượng, mô tả đầy đủ, rõ ràng và có tính khoa học, thực tiễn về những thành tựu của tỉnh trong thời gian qua. Đồng thời, quy hoạch đã xác định được những thách thức, mô hình, con đường phát triển của tỉnh Bình Dương trong thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đây là bản quy hoạch thể hiện khá rõ tư duy, tầm nhìn mới và khát vọng phát triển của địa phương. Về cơ bản, nội dung quy hoạch đã đáp ứng yêu cầu tại Luật Quy hoạch và Nghị định số 37.

Để sớm hoàn thiện hồ sơ quy hoạch theo quy định, Thứ trưởng Trần Quốc Phương đề nghị UBND tỉnh Bình Dương chỉ đạo cơ quan lập quy hoạch xây dựng báo cáo tiếp thu toàn bộ ý kiến bằng văn bản; chịu trách nhiệm về tính xác của nội dung, số liệu trong quy hoạch và hoàn thiện quy hoạch tỉnh Bình Dương thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 để báo cáo, trình cấp có thẩm quyền theo quy định./.

Bảo Linh

Bộ Kế hoạch và Đầu tư